دی آمونیوم فسفات (Diammonium phosphate) یک ترکیب شیمیایی معدنی است که از واکنش آمونیاک با اسید فسفریک به دست می‌آید. این ماده یکی از اصلی‌ترین و پرکاربردترین کودهای شیمیایی در سراسر جهان به شمار می‌رود و به دلیل تأمین همزمان دو عنصر غذایی ضروری برای گیاهان، یعنی نیتروژن و فسفر، اهمیت ویژه‌ای در کشاورزی دارد.
فرمول شیمیایی و ساختار:
فرمول شیمیایی دی‌آمونیوم فسفات (NH₄)₂HPO₄ است. این بدان معناست که هر مولکول از این ترکیب شامل دو یون آمونیوم (NH₄⁺) و یک یون هیدروژن فسفات (HPO₄²⁻) است. DAP معمولاً به صورت بلورهای سفید یا بی‌رنگ، بدون بو و به شکل گرانول (دانه‌ای) تولید می‌شود که این ویژگی باعث سهولت در حمل و نقل، انبارداری و پخش آن در مزارع می‌شود.
حلالیت، پایداری و واکنش‌پذیری DAP:
حلالیت: DAP در آب بسیار محلول است و به سرعت به نیتروژن و فسفر قابل جذب برای گیاه تبدیل می‌شود.
پایداری: در شرایط خشک و خنک پایدار است. از مخلوط کردن با کودهای کلسیم‌دار و منیزیم‌دار خودداری شود.
واکنش‌پذیری:
در خاک: آمونیاک آزاد می‌کند و pH را موقتاً بالا می‌برد. فسفر آن ممکن است با فلزات خاک ترکیب و تثبیت شود.
در برابر حرارت: تجزیه شده و به عنوان بازدارنده شعله عمل می‌کند.
خرید دی آمونیوم فسفات:
کود دی‌آمونیوم فسفات (DAP) با بالاترین کیفیت و تضمین اصالت را از شیمی مارت تهیه کنید. برای خرید، همین حالا تماس بگیرید!
تاریخچه مختصر تولید و استفاده از دی‌آمونیوم فسفات (DAP):
تاریخچه تولید و استفاده از دی‌آمونیوم فسفات (DAP) با پیشرفت‌های علم شیمی و نیاز فزاینده به کودهای مؤثر در کشاورزی گره خورده است. اگرچه فسفات‌ها به طور کلی از دیرباز به عنوان اصلاح‌کننده خاک شناخته شده بودند، اما تولید و استفاده متمرکز از ترکیبات فسفاته آمونیومی مانند DAP، به قرن بیستم بازمی‌گردد.
ریشه‌ها و توسعه اولیه:
فرایندهای اولیه تولید کودهای فسفاته به قرن نوزدهم میلادی برمی‌گردد، زمانی که انسان‌ها به اهمیت فسفر برای رشد گیاهان پی بردند و شروع به استخراج و فرآوری سنگ فسفات کردند. در آن زمان، کودهایی مانند سوپر فسفات ساده (تک سوپر فسفات) که از واکنش سنگ فسفات با اسید سولفوریک به دست می‌آمد، رایج بود.
اما نیاز به کودهایی که هم فسفر و هم نیتروژن را به طور همزمان و با غلظت بالا تأمین کنند، باعث تحقیقات بیشتر شد. کشف و توسعه فرآیندهای صنعتی برای تولید آمونیاک (فرایند هابر-بوش در اوایل قرن بیستم) راه را برای تولید ترکیبات فسفاته آمونیومی هموار کرد.
ظهور DAP:
دی‌آمونیوم فسفات به عنوان یک کود تجاری قابل توجه، در اواسط قرن بیستم، به ویژه پس از جنگ جهانی دوم، محبوبیت یافت. با افزایش جمعیت جهان و نیاز به افزایش تولید محصولات کشاورزی، تقاضا برای کودهای شیمیایی کارآمد و غنی از مواد مغذی به شدت افزایش یافت. DAP به دلیل داشتن درصد بالایی از فسفر (به صورت P₂O₅) و همچنین نیتروژن، به سرعت به عنوان یکی از کودهای اصلی در سراسر جهان شناخته شد.
تولید DAP معمولاً شامل واکنش مستقیم آمونیاک (NH₃) با اسید فسفریک (H₃PO₄) در شرایط کنترل شده است. این واکنش می‌تواند منجر به تولید مونوآمونیوم فسفات (MAP) یا دی‌آمونیوم فسفات (DAP) شود که با تنظیم نسبت آمونیاک به اسید فسفریک، می‌توان محصول مورد نظر را تولید کرد. قابلیت تولید DAP به صورت گرانول (دانه‌ای) نیز عامل مهمی در پذیرش گسترده آن بود، زیرا این شکل فیزیکی، کاربرد آن را در سیستم‌های مکانیزه کشاورزی تسهیل می‌کرد.
09125579072
کاربرد اصلی DAP در صنعت کشاورزی:
دی‌آمونیوم فسفات (DAP) به عنوان یک کود شیمیایی، نقش بسیار مهمی در صنعت کشاورزی ایفا می‌کند. کاربرد اصلی آن، تأمین دو عنصر غذایی حیاتی برای گیاهان یعنی نیتروژن و فسفر است. این عناصر برای رشد، توسعه و عملکرد بهینه گیاهان ضروری هستند.
تأمین نیتروژن: نیتروژن موجود در DAP به شکل آمونیوم است که گیاهان می‌توانند آن را جذب کنند. نیتروژن در تولید پروتئین‌ها، اسیدهای نوکلئیک و کلروفیل نقش دارد و برای رشد رویشی گیاه، تشکیل برگ‌ها و ساقه‌ها ضروری است.
تأمین فسفر: فسفر موجود در DAP برای توسعه ریشه‌ها، گلدهی، تشکیل میوه و دانه ضروری است. فسفر در انتقال انرژی در گیاه نقش دارد و در فرآیندهای متابولیکی مهمی مانند فتوسنتز و تنفس سلولی دخیل است.
زمان و نحوه مصرف: DAP معمولاً قبل از کاشت یا در زمان کاشت به خاک اضافه می‌شود تا ریشه‌های جوان بتوانند از فسفر موجود در آن بهره‌مند شوند. همچنین می‌توان آن را به عنوان کود سرک در طول فصل رشد استفاده کرد. نحوه مصرف DAP به نوع خاک، نوع گیاه و شرایط آب و هوایی بستگی دارد.
مزایا:
1- حلالیت بالا: DAP به سرعت در آب حل می‌شود و عناصر غذایی آن به راحتی در دسترس گیاهان قرار می‌گیرند.
2- قابلیت استفاده در انواع خاک‌ها: DAP در انواع خاک‌ها قابل استفاده است، اما در خاک‌های قلیایی عملکرد بهتری دارد.
3- حمل و نقل و نگهداری آسان: DAP به صورت جامد و دانه‌بندی شده تولید می‌شود که حمل و نقل و نگهداری آن را آسان می‌کند.
4- قیمت نسبتاً مناسب: DAP در مقایسه با سایر کودهای فسفاته، قیمت نسبتاً مناسبی دارد.
روش‌های تولید امونیوم فسفات
1. روش مستقیم (Direct Method)
در این روش، فسفات اولیه (معمولاً فسفات تری‌کلسیم یا دی‌کلسیم) مستقیماً با آمونیاک واکنش داده می‌شود.
مراحل فرآیند:
ابتدا، فسفات خام (نظیر فسفات سنگ یا فرآوری شده مانند فسفات تری‌کلسی) گرم می‌شود یا به حالت محلول درمی‌آید.
سپس، آمونیاک (NH₃) به آن افزوده می‌شود.
واکنش منجر به تولید امونیوم فسفات (MAP یا MKP) می‌شود.
محصول نهایی بر اساس فرآیند، خشک یا جامد است و در بسته‌بندی قرار می‌گیرد.
2. روش فرآورش فسفات سنگ (Process from Phosphoric Acid)
در این روش، فسفات سنگ (که غالباً به صورت فسفات غنی است) ابتدا به اسید فسفریک تبدیل می‌شود.
مراحل فرآیند:
سنگ فسفات خام با اسید سولفوریک واکنش می‌دهد و اسید فسفریک تولید می‌شود.
اسید فسفریک سپس با آمونیاک مخلوط می‌شود.
واکنش منجر به تشکیل امونیوم فسفات می‌گردد.
محصول را خشک و فرآوری می‌کنند.
ملاحظات زیست‌محیطی
1- آلودگی آب:
آلودگی نیتراتی: استفاده بیش از حد از DAP می‌تواند منجر به تجمع نیترات در آب‌های زیرزمینی و سطحی شود. نیترات بالا در آب آشامیدنی می‌تواند برای سلامتی انسان، به ویژه نوزادان، مضر باشد و باعث بیماری‌هایی مانند متهموگلوبینمی (سندرم نوزاد آبی) شود.
آلودگی فسفاتی: فسفر اضافی در آب‌ها می‌تواند باعث رشد بی‌رویه جلبک‌ها و گیاهان آبزی (ائوتریفیکاسیون) شود. این پدیده منجر به کاهش اکسیژن محلول در آب، مرگ آبزیان و تخریب اکوسیستم‌های آبی می‌شود.
2-آلودگی خاک:
تغییر pH خاک: DAP می‌تواند pH خاک را تغییر دهد، به خصوص در خاک‌های اسیدی. تغییرات pH می‌تواند دسترسی گیاهان به سایر مواد مغذی را تحت تأثیر قرار دهد و باعث عدم تعادل تغذیه‌ای شود.
تجمع فلزات سنگین: برخی از کودهای DAP ممکن است حاوی فلزات سنگین مانند کادمیوم، آرسنیک و سرب باشند که با تجمع در خاک می‌توانند به گیاهان و در نهایت به زنجیره غذایی وارد شوند.
3- آلودگی هوا:
انتشار آمونیاک: DAP در تماس با خاک و آب می‌تواند گاز آمونیاک (NH₃) تولید کند. آمونیاک یک گاز سمی است که می‌تواند باعث تحریک دستگاه تنفسی، آسیب به ریه‌ها و آلودگی هوا شود. همچنین، آمونیاک در واکنش با سایر آلاینده‌ها می‌تواند ذرات معلق ریز (PM2.5) تولید کند که برای سلامتی بسیار مضر هستند.
ملاحظات ایمنی:
1- خطرات برای سلامتی انسان:
تماس پوستی و چشمی: DAP می‌تواند باعث تحریک پوست و چشم شود. تماس طولانی مدت با DAP می‌تواند منجر به سوختگی شیمیایی شود.
استنشاق: استنشاق گرد و غبار DAP می‌تواند باعث تحریک دستگاه تنفسی، سرفه و تنگی نفس شود.
بلع: بلع DAP می‌تواند باعث تحریک دستگاه گوارش، تهوع، استفراغ و اسهال شود.
2- خطرات در حمل و نقل و نگهداری:
ذخیره‌سازی: DAP باید در مکان‌های خشک، خنک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود. نگهداری نامناسب می‌تواند باعث جذب رطوبت و کلوخه شدن DAP شود، که این امر می‌تواند استفاده از آن را دشوار کند.
حمل و نقل: در هنگام حمل و نقل DAP باید از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده شود و از ریختن و نشت آن جلوگیری شود. نشت DAP می‌تواند باعث آلودگی محیط زیست و خطرات ایمنی شود.
مقایسه کود دی آمونیوم فسفات با دیگر ترکیبات فسفات ها:
دی‌آمونیوم فسفات (DAP):
این کود حاوی نیتروژن و فسفر است و بیشتر در ابتدای رشد گیاهان به عنوان کود پایه استفاده می‌شود. DAP مقدار زیادی فسفر دارد و کمی نیتروژن، ولی pH آن کمی قلیایی است، پس برای خاک‌های اسیدی مناسب‌تر است. در خاک‌های اسیدی، می‌تواند به رشد بهتر گیاه کمک کند، اما در خاک‌های قلیایی ممکن است کمی مشکل‌ساز باشد.
مونوپتاسیم فسفات (MKP):
این کود حاوی فسفر و پتاسیم است و نیتروژن ندارد. برای مراحل گلدهی و میوه‌دهی گیاهان کاربرد دارد چون پتاسیم را تامین می‌کند و باعث افزایش کیفیت و کمیت محصول می‌شود. MKP در آب کاملاً حل می‌شود و برای سیستم‌های آبیاری قطره‌ای بسیار مناسب است. pH آن کمی اسیدی است، پس در خاک‌های قلیایی بهتر است استفاده شود.
مونوآمونیوم فسفات (MAP):
این کود هم نیتروژن و فسفر دارد و بیشتر در مراحل اولیه رشد گیاهان کاربرد دارد. نسبت نیتروژن در MAP کمتر است نسبت به DAP، و به همین دلیل در خاک‌هایی که نیاز به نیتروژن کم دارند، مصرف می‌شود. MAP در خاک‌های قلیایی بهتر عمل می‌کند چون pH آن کمی اسید است و کمک می‌کند خاک را کمی نرم‌تر کند.
اوره فسفات (UP):
این کود نیتروژن و فسفر دارد ولی pH بسیار پایین (اسیدی) دارد و در خاک‌های قلیایی و سیستم‌های آبیاری اثر خوبی دارد. چون اسیدی است، می‌تواند به کاهش pH خاک کمک کند و مواد مغذی را بهتر در اختیار گیاه بگذارد. همچنین، در سیستم‌های آبیاری مناسب است چون باعث جلوگیری از رسوب و کاهش مشکلات مواد محلول می‌شود.
در خلاصه:
اگر خاک اسیدی است و نیاز به نیتروژن و فسفر دارید، DAP خوب است.
اگر می‌خواهید فسفر و پتاسیم برای گلدهی و میوه‌دهی بدهید، MKP انتخاب مناسبی است.
اگر نیاز به نیتروژن و فسفر در خاک‌های قلیایی دارید، MAP بهتر است.
و اگر خاک قلیایی است و نیاز دارید pH خاک را پایین بیاورید، UP گزینه خوبی است.
قیمت و خرید دی آمونیوم فسفات با بهترین کیفیت!
برای بهره‌مندی از مزایای کود دی‌آمونیوم فسفات (DAP) در رشد و باروری محصولات کشاورزی خود، به شیمی مارت مراجعه کنید و این کود را با اطمینان خریداری کنید.
مزایا:
منبع خوبی از فسفر قابل دسترس برای گیاه.
به دلیل وجود نیتروژن، به رشد اولیه گیاه کمک می‌کند.
حلالیت بالایی در آب دارد و به راحتی در خاک پخش می‌شود.
معایب:
به دلیل pH قلیایی، برای خاک‌های قلیایی مناسب نیست و ممکن است باعث افزایش بیشتر pH شود.
استفاده بیش از حد می‌تواند باعث تجمع نمک در خاک شود.
در خاک‌های آهکی ممکن است باعث کاهش جذب عناصر ریزمغذی مانند آهن و روی شود.
نتیجه‌گیری:
DAP به عنوان یک کود پایه برای گیاهانی که به فسفر و نیتروژن نیاز دارند، مناسب است. به خصوص در خاک‌های اسیدی می‌تواند به بهبود رشد گیاهان کمک کند. اما باید به مقدار مصرف و pH خاک توجه شود تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود. قبل از مصرف DAP، بهتر است آزمایش خاک انجام شود تا میزان نیاز خاک و گیاه به این عناصر مشخص شود.
سوالات متداول:
1- آیا می‌توان کود DAP را با سایر کودها مخلوط کرد؟
بله، اما باید دقت شود که با کودهایی که pH قلیایی دارند مخلوط نشود، زیرا ممکن است واکنش‌های نامطلوب رخ دهد و کارایی کود کاهش یابد.
2- آیا استفاده بیش از حد از کود DAP مضر است؟
بله، استفاده بیش از حد از DAP می‌تواند باعث تجمع نمک در خاک، کاهش جذب عناصر ریزمغذی و آلودگی آب‌های زیرزمینی شود.
pH -3 کود DAP چقدر است و چه تاثیری بر خاک دارد؟
pH کود DAP قلیایی است (حدود 7.5 تا 8.5) و می‌تواند pH خاک را افزایش دهد. بنابراین، برای خاک‌های اسیدی مناسب‌تر است. در خاک‌های قلیایی باید با احتیاط مصرف شود.